NAS vraagt aandacht voor unieke natuur van ringbermen
Niet zoveel Antwerpenaars weten het, maar de plaats waar de Antwerpse ring gelegen is, is een oude, afgesneden Scheldebocht. We spreken dus over een historisch natuurlandschap waarin zich -op en in de bermen van de snelweg- nog belangrijke natuurwaarden hebben weten te handhaven. Natuurpunt Antwerpen Stad vraagt aandacht voor deze natuur in de verschillende mobiliteitsplannen die momenteel op tafel liggen.
Levensbelangrijke verbinding
Ook planten en dieren verplaatsen zich. Dat is van levensbelang om nieuwe gebieden te kunnen bereiken en daar populaties te vormen, maar ook om de zogenaamde genetische diversiteit te vergroten en dus inteelt tegen te gaan. In Vlaanderen is het voor tal van organismen echter een enorm probleem om zich tussen geschikte biotopen te bewegen. Een recent Europees rapport meldt dat België het meest versnipperde natuurlandschap heeft van Europa. Vlaanderen doet het daarbij nog een pak slechter dan Wallonië. Niet moeilijk dus dat het voorzien van ecologische verbindingen tussen habitats als één van de allerbelangrijkste stappen in het redden van soorten en ecosystemen wordt gezien.
De bermen van de Antwerpse ring vormen zo’n levensader. Wie de kaart van Groot-Antwerpen bekijkt, ziet direct dat er geen enkele andere groene verbinding bestaat tussen de natuur aan de rand van de stad. Vlak tegen de ring verbinden de bermen bv. de Konijnenwei, het Nachtegalenpark, de Wolvenberg en het Rivierenhof, maar die plaatsen zijn op hun beurt natuurlijk weer verbonden met andere gebieden, iets verder weg van de stad, zoals Hobokense Polder, Bremweide, Ruggeveld en stukken van de fortengordel. Met het ‘doorknippen’ of verdwijnen van de ringbermen, verdwijnt dus meteen de ecologische verbinding tussen al deze gebieden. Met name soorten als Vos en Egel maken gebruik van deze groene corridor.
Het belang van de ringbermen als ecologische verbinding wordt algemeen erkend in zowat alle documenten die er toe doen, van het Antwerpse (Bovenlokaal Groenplan, synthesenota Groene Singel) tot het Vlaamse niveau (Bermbeheersplan R1, Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN), Biologische waarderingskaart).
Biotoop
De ringbermen vormen daarnaast een unieke biotoop voor zeldzame planten. Ondermeer door de druk van de Schelde wordt in de bermen van de ring kwelwater naar buiten geperst. In die omstandigheden gedijen zogenaamde freatofyten of kwelminnende planten. Dat zijn soorten die praktisch uitsluitend groeien in de directe aanwezigheid van grondwater. Bovendien bezit de ring over vrijwel zijn gehele lengte het oorspronkelijke bodemprofiel van de Scheldemeander. In dat profiel komen zowel de beroemde Merksemse zanden (waarin fossiele walvissen werden aangetroffen) als kalkhoudende klei aan de oppervlakte. Die bodems herbergen natuurlijk elk hun bijbehorende fauna en flora en we kunnen dus spreken van een landschap met een waardevolle biodiversiteit.
Aandacht!
Natuurpunt Antwerpen Stad neemt geen politieke standpunten in, ook niet in de discussies die al een hele tijd woeden rond de verschillende voorgestelde mobiliteitstracés. Wel acht zij het noodzakelijk om de ecologische component in het debat over de ring te brengen, een component die daar tot op nu opvallend verwaarloosd is gebleven. Wij vragen dus aandacht voor de cruciale natuurwaarden die de bermen van de Antwerpse ring vertegenwoordigen en dringen er bij de verschillende indieners van technische plannen, om dit element mee in rekening te brengen, ook in overkappings-scenario’s. Daarbij is het belangrijk te beseffen dat de aanwezige natuur niet zondermeer te compenseren is door ‘eender welk nieuw groen’. De Milieu Effecten Rapportage (MER) die op dit moment plaatsvindt dient de natuureffecten van de verschillende tracés dan ook in hun volle gewicht mee te nemen.